เลนส์สายตาเด็กแตกต่างจากเลนส์สายตาผู้ใหญ่อย่างไร?

ความต่างระหว่าง “เลนส์เด็ก” กับ “เลนส์ผู้ใหญ่”

รู้จัก “สายตาสั้นเทียม” (Pseudomyopia) ในเด็ก

เด็กวัยต่ำกว่า 12 ปีพบ “สายตาสั้นเทียม” ได้บ่อย เกิดจากกล้ามเนื้อเพ่งทำงานค้าง เพราะใช้สายตาระยะใกล้นานเกินไป (เช่น แท็บเล็ต มือถือ อ่านหนังสือติดกันนาน) อาการสั้นเทียมไม่ควรใส่แว่นสั้นจริง จึงจำเป็นต้องได้รับการตรวจประเมินอย่างถูกต้องก่อนตัดแว่นทุกครั้ง โดยควรให้ทั้งนักทัศนมาตรและ/หรือจักษุแพทย์ร่วมกันวินิจฉัย

ประเภทเลนส์สายตาสำหรับเด็ก

1. เลนส์แก้ปัญหาการมองเห็น (Single Vision/มาตรฐาน)
   — ทำหน้าที่เหมือนเลนส์ผู้ใหญ่: แก้สั้น/ยาว/เอียง เพื่อให้มองเห็นชัดเจน
2. เลนส์ชะลอการเพิ่มขึ้นของสายตาสั้น (Myopia Control)
   — เหมาะกับเด็กอายุไม่เกิน ~12 ปี (ขึ้นกับคำแนะนำผู้ตรวจ) มีการออกแบบพิเศษเพื่อช่วยลดความก้าวหน้าของค่าสายตาสั้น ควบคู่กับการให้ภาพคมชัดและสบายตา

เป้าหมายของเลนส์ “ชะลอสายตาสั้น”

• ทำให้มองเห็นชัดและสบายตา ในการใช้ชีวิตประจำวัน ทั้งห้องเรียนและกิจกรรมนอกห้องเรียน
• ชะลอการเพิ่มขึ้นของค่าสายตาสั้น (myopia control) เพื่อลดโอกาสสั้นเพิ่มเร็วหรือสั้นมากเมื่อโต

ปัจจัยกรรมพันธุ์มีผลต่อโอกาสเกิดสายตาสั้น หากคุณพ่อหรือคุณแม่มีค่าสายตาสั้นมาก
เด็กมีโอกาสเสี่ยงสูงกว่าโดยเฉลี่ย การใช้เลนส์ชะลอสายตาสั้นสามารถช่วยชะลอการเปลี่ยนแปลงของค่าสายตา โดยมีรายงานประสิทธิภาพการชะลอได้ประมาณ ใกล้เคียง 59% ขึ้นกับชนิดเลนส์และการปฏิบัติตัวของผู้สวมใส่

*อ้างอิงจากงานวิจัยร่วมของ Centre for Myopia Research, School of Optometry, The Hong Kong Polytechnic University และ Hoya

เลนส์ชะลอสายตาสั้นทำงานอย่างไร (แนวคิดการออกแบบ)

• โซนสร้างโฟกัสชัด สำหรับการมองในชีวิตประจำวัน
• โซนควบคุมสัญญาณการยืดยาวของลูกตา ผ่านดีไซน์ออปติกเฉพาะทาง เพื่อช่วยลดแรงกระตุ้นให้ค่าสั้นเพิ่มเร็ว
• จำเป็นต้องสวมใส่สม่ำเสมอ และติดตามผลตามนัดของผู้ตรวจเพื่อประเมินประสิทธิภาพ

ตัวเลือกเสริมสำหรับเลนส์เด็ก

• ป้องกันรังสี UV และ เคลือบกันรอย เป็นมาตรฐานในเลนส์เด็กทุกคู่
• เลนส์นิรภัย (Impact-Resistant) ลดความเสี่ยงจากการแตกกระแทก เหมาะกับการเล่นและกิจกรรมกลางแจ้ง
• ฟังก์ชันกรองแสงสีน้ำเงิน สำหรับหน้าจอดิจิทัล (คอมพิวเตอร์ แท็บเล็ต มือถือ)
• เลนส์บางพิเศษ/น้ำหนักเบา เพื่อลดการกดสันจมูกและเพิ่มความสบายในการสวมใส่

คำแนะนำการใช้งานและติดตามผล

• พักสายตา 20–20–20: ทุก 20 นาที มองไกล 20 ฟุต (ประมาณ 6 เมตร) นาน 20 วินาที
• กิจกรรมกลางแจ้ง เพิ่มเวลาเล่นกลางแจ้งทุกวัน (ตามคำแนะนำผู้เชี่ยวชาญ) ช่วยลดความเสี่ยงสั้นเพิ่มเร็ว
• ท่าทางและระยะอ่านที่เหมาะสม รักษาระยะห่างจากหนังสือ/จอ ~30–40 ซม.
• นัดติดตามอย่างสม่ำเสมอ เพื่อตรวจการเปลี่ยนแปลงของค่าสายตาและปรับเลนส์เมื่อจำเป็น

เลนส์สายตาเด็กมีเป้าหมายมากกว่า “ทำให้มองชัด” แต่รวมถึง “ชะลอความก้าวหน้าของสายตาสั้น” ด้วย การเลือกชนิดเลนส์ วัสดุ และการดูแลติดตามผลอย่างสม่ำเสมอ จะช่วยให้เด็กมองเห็นได้สบายตาและปลอดภัย พร้อมลดโอกาสสั้นเพิ่มเร็วเมื่อเติบโต

ข้อมูลนี้มีจุดประสงค์เพื่อให้ความรู้ทั่วไป ไม่ใช่การวินิจฉัยโรคเฉพาะบุคคล
ควรปรึกษานักทัศนมาตรหรือจักษุแพทย์ก่อนตัดสินใจทุกครั้ง